فىل سۈرىسى  سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « فىل » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « رەببىڭنىڭ فىل قوشۇنىنى قانداق قىلغانلىقىنى كۆردۈڭمۇ؟ » ( 1 ). قۇرئاندا ھايۋان ئىسمى بىلەن ئاتالغان بەش سۈرە بار، يەنى بەقەرە ( كالا )، نەھل ( ھەسەل ھەرىسى )، ئەنكەبۇت ( چىشى ئۆمچۈك )، نەمل ( چۈمۈلە ) ۋە فىل سۈرىلىرى بولۇپ، بۇلاردىن بىرى فىل سۈرىسى. فىل سۈرىسىگە ئەبرەھەنىڭ قوشۇنىنىڭ ئەڭ ئالدىدا ماڭغان پىلنىڭ ئىسمى بېرىلگەن. پى ...

مەسەد / تەببەت سۈرىسى سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « قۇرۇپ كەتتى ( غەزەپكە ئۇچرىدى ) » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان « تەببەت » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « ئەبۇ لەھەبنىڭ ئىككى قولى ( پۈتۈن كۈچى ) قۇرۇپ كەتسۇن، ئەمەلدە قۇرۇپ كەتتى! » ( 1 ). تەببەن، ئەرەپچىدە بىر لەنەتلەش ئىپادىسى بولۇپ، رەسۇلۇللاھ سافا تېغىدا قەۋمىنى تەۋھىدكە چاقىرغان ۋاقىتتا، ئۇنىڭغا بىرىنچى بولۇپ ئەبۇ لەھەب قارشى چىققان ۋە رەسۇلۇللاھقا « تەب ...

كافىرۇن سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « كاپىرلار » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان « كافىرۇن » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « ئېيتقىنكى: ئەي كاپىرلار! » ( 1 ). « كافىرۇن » كەلىمىسى ئىسمى فائىل ( ئىگە ) شەكلىدە كەلگەن بولۇپ، بۇ ئىسىم خىتاپ قىلىنغۇچىنىڭ، شۇ كەلىمىدە ئىپادىلەنگەن ئىش – ھەرىكەتنى ئۆزىنىڭ تۇرمۇش ئادىتى قىلىۋالغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. بۇنىڭغا ئاساسەن بىرىنچى ئايەتنىڭ مەنىسى مۇنداق بولىدۇ: « ئەي ...

مائۇن سۈرىسى   سۈرە ئاخىرقى ئايىتىدە تىلغا ئېلىنغان « قىزغىنىش، ئاياش » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان، قۇرئاندا پەقەت مەزكۇر سۈرىدىلا تىلغا ئېلىنغان « مائۇن » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « ئەڭ كىچىك ياردەمنىمۇ ئايايدۇ » ( 7 – ئايەت ). مائۇن، مەئۇنەت پېئىلىدىن تۈرلەنگەن بولۇپ، قۇرتۇبى ئېيتقاندەك مائۇن كەلىمىسى « ئازلىق » مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. كۆپ نەرسىنىڭ ئاز بىر قىسىمىغا ۋەكىللىك قىلغانلىقى ئۈچۈن زاكات ۋە سەدىقىمۇ ...

تەكاسۇر سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايىتىدە تىلغا ئېلىنغان « خىرس بىلەن كۆپەيتىش » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان « تەكاسۇر » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « سىلەرگە تا ئۆلۈم يېتىپ قەبىرگە كىرگىچە كۆپەيتىش خىرسى سىلەرنى غەپلەتتە قالدۇردى » ( 1 – 2 ). تەكاسۇر ئىسمى بىلەن ئاتالغان بىر سۈرىنىڭ قۇرئاندا يەر ئېلىشى، ئۆتمۈش، بۈگۈن ۋە كېلەچەكتىكى ئىنسانلار ئۈچۈن بىر مۆجىزىۋى تېما بولۇپ، ئۈزلۈكسىز مال – مۈلكىنى كۆپەيتىش خىرسى، م ...

كەۋسەر سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايىتىدە تىلغا ئېلىنغان « ناھايىتى خەيىرلىك، مول ئىكرام، نېمەت يامغۇرى » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان « كەۋسەر » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « بىز ساڭا ھەقىقەتەن نۇرغۇن ياخشىلىقلارنى ئاتا قىلدۇق » ( 1 ). ئەل كەۋسەر – جامىد ئىسىم ( مەلۇم بىر ئىسىم ياكى پېئىلدىن تۈرلىنىپ چىقمىغان، مۇستەقىل ئىسىم ) بولۇپ، گرامماتىكىلىق قائىدىگە ئاساسەن قارىتىلغان ئوبىيكتتىن باشقا بىر مەنىگە دالالەت قىلم ...

ئادىيات سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « ھۇجۇم قىلغانلار » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان « ئادىيات » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان بولۇپ، مەزكۇر ئايەتتە ۋەھىي دۈشمەنلىرىنىڭ ۋەھىيگە بولغان ئۆچمەس دۈشمەنلىكى ئىما قىلىنغان: « غالجىرلاشقان ھالدا ھۇجۇم قىلغانلارنىڭ ھالىغا ۋاي! ». بۇ ئايەتتە خىتاپ قىلىنغۇچىنىڭ ئەقلىگە ئەڭ باشتا « نېمىگە ھۇجۇم قىلغانلارغا؟ » دېگەن سۇئال كېلىدۇ. بۇ ئېنىقلىغۇچىسى نامەلۇم بولغان ...

ئەسر سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « ئەسر » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان. « ئەسر » سۆزى « سىقىپ سۈيىنى چىقىرىش، مېغىزىنى ئېلىپ شاكلىنى تاشلاش » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان پېئىل تومۇرىدىن تۈرلىنىپ چىققان. ئادەتتە چۈش ۋاقتى بىلەن ئاخشام ئارىسىدىكى زامان تىلىمى « ئەسر » دەپ ئاتىلىدۇ. مانا بۇ ۋاقىت ئىشلەيدىغان بىر كىشى ئۈچۈن ھېرىپ ھالىدىن كەتكەن، ئېزىلىپ سۈيى چىققان ۋە بىر كۈنلۈك خىزمىتىنىڭ نەتىجىسى ك ...

قەدر سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان « قەدەر، قىممەت، ئۆلچەم » مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان  « قەدر » كەلىمىسى بىلەن ئاتالغان: « شۈبھىسىزكى، بىز ئۇنى ( قۇرئاننى )  قەدر – قىممەت كېچىسىدە نازىل قىلىشقا باشلىدۇق » ( 1 ). قەدر –  بىر نەرسىنىڭ مىقدارىنى، قىممىتىنى ۋە نەتىجىسىنى بىلدۈرىدۇ. بۇ سۈرىنىڭ ئىسمى بولغان قەدر، قۇرئان نازىل بولۇشقا باشلىغان مەزكۇر كېچىگە قوشقان قەدىر - قىممەتنى ئىما قىلماقتا. ...

فەجر سۈرىسى   سۈرە بىرىنچى ئايىتىگە ئاساسەن « فەجر » ئىسمى بىلەن ئاتالغان: « فەجر - قاراڭغۇلۇقنى يېرىپ چىققان سەھەر شاھىت بولسۇن! » ( 1 ). فەجر كەلىمىسى ئەسلىدە پېئىل بولۇپ، « يېرىپ چىقىش » دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. ياخشى بولغان « فەجر »، شەر بولغان « فۇجۇر » كەلىمىسى بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. سەھەر كېچىنى؛ بۇلاق سۈيى يەرنى يېرىپ چىققانلىقى ئۈچۈن « فەجر » دەپ ئاتىلىدۇ. گۇناھ ئىنساننىڭ كىشىلىكىنى يېرىپ، ئۇنى يا ...