ئىمان ۋە ئىسلامنىڭ شەرتى قانچە؟ كالامچىلارنىڭ قىلغان تۇنجى ئىشى نېمىنىڭ ئىمان، نېمىنىڭ ئىمان ئەمەسلىكىنى ئېنىقلاش بولدى. بەلكىم بۇ تېمىدا ئۇلار مەلۇم نوقتىدىن توغرا قىلغان. چۈنكى ئېنىقلىمىسى ئوتتۇرىغا قويۇلمىغان، چەك – چېگرىسى ئېنىق كۆرسىتىلمىگەن ھەرقانداق نەرسە مۇنازىرە قىلىنىشتىن خالىي بولالمايتتى. بۇ سەۋەپتىن بەزى كالامچىلار ئىسلام ئەقىدىسىنى مەشھۇر بولغان « جىبرىئىل ھەدىسى » بىلەن ئىزاھلىدى. بۇ مەشھۇر …
كالامنىڭ ئەقىدىگە ئايلىنىشى مەلۇم بولغىنىدەك باشتا ئەقىدە كالامغا ئايلاندۇرۇلدى. بۇرۇن ھەققىدە دالالىتى ۋە ئىنىق ناسلار ( ئايەتلەر ) بولغان تېمىلار بىلەن چەكلىك دائىرە ئىچىدە تۇرغان ئىسلام ئەقىدىسى، بىر قىسىم ۋەقەلەر سەۋەبىدىن لېيىتىلىپ، ھەققىدە ئىنىق ھۆكۈم ۋە قەتئى ناس بولمىغان مەسلىلەر ئەقىدە دائىرىسىگە كىرگۈزۈلدى. ئىمان قايسى قەدەم باسقۇچلار بىلەن كالامغا ئايلاندۇرۇلغان بولسا، كالاممۇ شۇنىڭغا ئوخشاش …
بۇ مۇھىم مەسىللەردىن بىر قانچىسىنى تىلغا ئېلىپ ئۆتەيلى: ئاللاھنىڭ زاتى سۈپىتى بارمۇ – يوقمۇ؟ ئاللاھقا شەيئى دېيىشكە بولامدۇ؟ شەيئى دېگەن نېمە؟ ئىنسان مۇختار ( ئۆزىگە – ئۆزى خوجا )مۇ ياكى مەجبۇرمۇ؟ ئاللاھنىڭ ئەڭ ياخشى ( ئەسلاھ )نى خالىشى ۋاجىپمۇ؟ ئاللاھنى ئەقىل ئارقىلىق بىلەمدۇق ياكى نەقىل ئارقىلىقمۇ؟ ياخشىلىق ۋە يامانلىقنى ئەقىل ئارقىلىق بىلەمدۇق ياكى شەرىئەت ئارقىلىقمۇ؟ …
« مۇھىم » مەسىللەر « چوڭ گۇناھ ئۆتكۈزگۈچىنىڭ ھۆكمى نېمە؟ » سوئالى بىلەن باشلانغان دەتالاش، بۇ سوئالغا « ئۇ كاپىردۇر، جەھەننەمدە ئەبەدىي قالىدۇ » دەپ جاۋاپ بەرگەن خاۋارىچلار ۋە بۇ پوزىتسىيىگە رەددىيە سۈپىتىدە « ئۇ كامىل مۇئمىندۇر، گۇناھى ئۇنىڭغا ھېچقانداق زىيان يەتكۈزمەيدۇ » دەپ جاۋاپ بەرگەن مۇرجىئەنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشى بىلەن پەرقلىق بىر باسقۇچقا كىردى. باشتا …
ئەقىدىدە بىپەرۋالىق كېچىكتۈرۈش، كەينىگە سوزۇش، ئارقىدا قالدۇرۇش، ھاۋالە قىلىش دېگەندەك مەنىلەرنى بىلدۈرىدىغان « ئىرجا »[1] كەلىمىسى، پەقەت سۇلتانلار مەزھىپى دەپ قارالغان مۇرجىئەگە خاس بولغان « چۈشەنچە شەكلى » ئەمەس. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئىرجا، ئېنىقلىمىسى بېرىلگەن، دائىرىسى بەلگىلەنگەن، بەلگىلىك بىر مەزھەپكە خاس بولغان يۈزلىنىشنى كۆرسەتمەيدۇ. ئىرجا، ئىزاھلىنىپ ئىچى تولدۇرۇلغان بىر ئۇقۇم ئەمەس. بۇ سەۋەپتىن ھەر كالامى ئېقىمنىڭ …
تەكفىر ئىللىتى خاۋارىچلاردىن مۇھاققىمە گۇناھكار مۇسۇلمانلارنى تەكفىر قىلاتتى[1]. خاۋارىچلارنىڭ يەنە بىر ئېقىمى بولغان ئەزارىقا ئالدىغا ئۇچرىغان كىشىنىڭ دىنىنى سورايتتى ۋە « مۇسۇلمانلاردىنمەن » دېسە، ئۆلتۈرەتتى؛ « يەھۇدىي ياكى مەجۇسىمەن… » دېسە، ئۇنىڭ قېنىنى تۆكۈشنى ھارام دەپ قويۇپ بېرەتتى[2]. چۈنكى ئۇلارنىڭ قارىشىدا ئۆزلىرىدىن باشقا مۇسۇلمان يوق ئىدى. ئۇلاردىن بىر گۇرۇھ، گۇناھ ئۆتكۈزگەن ھەرقانداق كىشىنىڭ كاپىر بولغانلىقىنى، …
تۇنجى پىرقىلەر دەسلەپكى مەزگىلدە ئوتتۇرىغا تاشلانغان سوئاللار مانا بۇ ۋە بۇنىڭغا ئوخشايدىغان سوئاللار ئىدى. بۇ سوئاللارغا ھەر كىم ئۆزىنىڭ بىلىمى، چامى ۋە رايىغا ئاساسەن جاۋاپ تېپىشقا ئىنتىلگەن بولۇپ، بۇ سوئاللارغا بېرىلگەن دەسلەپكى جاۋاپلار تۇنجى پىرقىلەرنىڭ ئۇلىنى شەكىللەندۈرگەنىدى. سىياسىي ئىختىلاپلارنى ئەقىدىۋى ئىختىلاپقا ئايلاندۇرغان تۇنجى پىرقە خاۋارىچلار ئىدى. بۇلارنىڭ مۇتلەق كۆپ سانلىقى قارا قوساق ۋە مۇتەسسىپ بەدەۋى …
ئىماننىڭ كالاملىشىشى ئىسلام ئەقىدىدە، رۇبۇبىيەت ( ئاللاھنى رەب دەپ بىلىش )، ئۇلۇھىيەت ( ئاللاھنى بىردىنبىر ئىلاھ دەپ بىلىش )، چۈشەنچە، ھەرىكەت، ئىبادەت ۋە سىياسەتتە، ئۇزۇن گەپنىڭ قىسقىسى بارلىق ساھالەردە تەۋھىدنى بىرىنچى ئورۇنغا قويغان بىر پۈتۈن ھايات نىزامىدۇر. تەۋھىد ئەقىدىسىنىڭ نۇبۇۋۋەت ساھەسىدىكى ئەڭ ئاخىرقى كاتتا مۇجەددىدى ھەزرىتى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام، « ئىمان ھاكىمىيىتى » ھەرىكىتىنى ئالدى بىلەن …
بۇزغۇنچىلار ۋە ئەسلىگە قايتۇرغۇچىلار دىنلىرىنى بۇزۇپ پۈتۈنلەي يەھۇدىيلەشكەن ئىسرائىل ئەۋلادلىرى قىلغان بارلىق رەزىل قىلمىشلىرىغا قارىماستىن، يەنىلا ئىلاھى ۋاكالەتچىلىكنىڭ ئۆزلىرىدە ئىكەنلىكىنى داۋا قىلىشىدۇ. ھالبۇكى ئۇلار ھەم نەپىسلىرىدىكى ھەم ئىجتىمائى جەمئىيىتىدىكى ئىمان ھاكىمىيىتىنى يەريەكسان قىلىپ، شەيتاننى ھاكىمىيەت بېشىغا ئېلىپ چىققان ئىدى. قىلمىشلىرى تۈپەيلى بېشىغا كەلگەن قورقۇنۇچلۇق بالالار، قەتلىئاملار، ئوپچە سۈرگۈن[1] ۋە قانلىق ئىشغاللاردىن ئىبرەت ئالمىغانىدى. ئاللاھ …
بىرىنچى باب ئىماننىڭ تارىخى ئىنسان ۋە ئامانەت ئىماننىڭ تارىخى، ئىنساننىڭ تارىخىدۇر. مۇنداق بىر مىسال كەلتۈرسەك، ئىت نەسلىنىڭ تارىخى مەۋجۇت بولغان بولسا، بۇ تارىخنىڭ ئەڭ تىپىك ئالاھىدىلىكى « سۆكەڭ جىدىلى » بولغان بولاتتى. ئىنسان شەرەپلىك بىر مەۋجۇدىيەت، بولۇپمۇ مەخلۇقات ئىچىدە ئەڭ ھۆرمەتلىك بولغان مەخلۇقتۇر. بۇ سەۋەپتىن ئادەم ئەۋلادى تارىخىنىڭ ئۇمۇرتقىسىنى « نان جىدىلى …