خاتىمە

خاتىمە

« ئۇلار ئۆتكەن بىر ئۈممەت ئىدى، كەلدى كەتتى. ئۇلارنىڭ ئەمەللىرى ئۆزلىرى ئۈچۈندۇر. سىلەرنىڭ ئەمەلىڭلارمۇ ئۆزۈڭلار ئۈچۈندۇر. ئۇلارنىڭ قىلمىشىغا سىلەر جاۋاپكار ئەمەس » ( بەقەرە، 141 ).

باشقىلارنىڭ قىلغانلىرى / ئەمەللىرى بىلەن ماختىنىشنىڭ ھېچكىمگە پايدا ئېلىپ كەلمەيدىغانلىقى ئېنىق. بۇ خىل پوزىتسىيە پەقەت ئۆزىنى گوللىغانلىقتىن باشقا نەرسە ئەمەس. بۇنىڭ ئەكسىمۇ ئوخشاش، يەنى باشقىلارنىڭ خاتالىقلىرىنى ئۆزىنىڭ پەزىلىتى دەپ بىلشمۇ ئۆزىنى ئالدىغانلىق، خالاس. بۇ بىرىنجىسىدىن تېخىمۇ يامان بولۇپ، نەتىجە ئىتىبارى بىلەن تېخىمۇ خەتەرلىك.

ئۇنداقتا بىز نېمە قىلىشىمىز كېرەك؟

بىلىش ۋە تونۇشىمىز كېرەك.

نېمىنى؟

ھەر نەرسىنى؛ ئۆزىنى، ئاللاھ نى، ئىنساننى، مەخلۇقاتنى، رەسۇلنى، دوستنى، دۈشمەننى، ياخشىنى، ئەسكىنى، تۈنۈگۈننى ۋە بۈگۈننى…

بىلىش ۋە تونۇشنىڭ يولى ئۈگۈنۈشتۇر. ھەر بىر مۇۋەپپىقىيەت ئەستايىدىللىق ۋە جاپالىق تىرىشچانلىقنىڭ مېۋىسىدۇر. بۇ، ھاياتنىڭ قانۇنى، سۈننەتۇللاھ ( ئاللاھنىڭ سۈننىتى )تۇر. يېگانە چىقىش يولىمىز بۇ ئەبەدىي قانۇنىيەتكە بويسۇنۇشتۇر. يەنى، پىشانىمىزدىن، زېھنىمىزدىن، يۈرىكىمىزدىن تەر ئاققۇزۇشتۇر…

ھېچ كىم مۆجىزە كۈتمىسۇن. بۇ ئىلاھى نېمەتكە ئىگە بولغان نەبىلەرمۇ بۇ قانۇنىيەتكە رىئايە قىلىشتىن باشقا بىر يول تاپالمىدى.

داۋامىزنىڭ ئاخىرى، ئالەملەرنىڭ رەببى بولغان ئاللاھ قا ھەمد ئېيتىشتۇر.

پايدىلانغان ماتېرىياللار

ئاممارا، دوكتۇر مۇھەممەد، « مۇسلىمۇن سەۋۋار »، دارۇش شۇرۇق، 3 – نەشرى، قاھىرە، 1988.

ئاممارا، دوكتۇر مۇھەممەد، « ئەل – ئىسلام ۋەس سەۋرا »، دارۇش شۇرۇق، 3 – نەشرى، قاھىرە، 1988.

بەدرى، ئابدۇلئەزىز، « ئەل – ئىسلام بەينەل – ئۇلەمائى ۋەلھۇككام »،  ئەل – مەكتەبەتۇل ئىلمىييە، مەدىنەئى مۇنەۋۋەرە ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئەل – بەلازۇرى، « فۇتۇھۇل بۇلدان ( رەتلەنگەن نۇسخسى ) »، مۇئەسسەسەتۇل مائارىف، بەيرۇت، 1986.

ئەل – بۇخارى، سەھىھ، ئىبن ھاجەر شەرھى، مەكتەبەتۇس سەلەفىييە، 3 – نەشرى، قاھىرە، 1987.

ئەل – جۇندى، ئابدۇلھەلىم، « ئەبۇ ھەنىفە بەتالۇل ھۇررىيەتى ۋەت تەسماھۇ فىل ئىسلام »، ئەل – مەكتەبەتۇن نەمزۇجىييە، قاھىرە ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئەبۇ بەكىر ئەلجاسساس، « ئەھكامۇل قۇرئان ( رەتلەنگەن نۇسخسى ) »، دارۇل ئىھيائىت تۇراسىل – ئەئرابى، بەيرۇت، 1985.

ئەبۇ داۋۇد، « سۇنەن ( رەتلەنگەن نۇسخسى ) »، دارۇل ھەدىس، خۇمۇس، 1973.

ئەبۇ يۈسۈپ، « كىتابۇل ھەرەج » دارۇل مارىفە، بەيرۇت (نەشىر تارىخى يوق ).

ئەبۇ زەھرا، دوكتۇر مۇھەممەد، « تارىخۇل مەزاھىبىل ئىسلامىييە »، دارۇل فىكرىل ئەرەبى، قاھىرە ( نەشىر تارىخى يوق ).

ھەسەن، دوكتۇر ھەسەن ئىبراھىم، « تارىخۇل ئىسلام »، مەكتەبەتۇن ناھداتىل مىسرىييە، 7 – نەشرى، قاھىرە، 1964.

ئىبنى ھاجەرىل ئاسقالانى، « فەتھۇلبارى ( رەتلەنگەن نۇسخسى ) »، مەكتەبەتۇس سەلەفىييە، 3 – نەشرى، قاھىرە، 1987.

ئىبنۇ ئابدىلبەرر، « ئەل – ئىستىئاب »، دارۇل كۇتۇبىل ئەئرابى، بەيرۇت ( نەشىر تارىخى يوق )، ( ئەل – ئىسابە بىلەن بىرگە ).

ئىبنى ھىشام، « ئەس – سىرەتۇن نەبەۋىييە »، دارۇل بەيانىل ئەرەبى، قاھىرە، ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئىبنى كەسىر، « ئەل – بىدايە ۋەن نىھايە »، دارۇل كۇتۇبى ئىلمىييە ( رەتلەنگەن نۇسخسى )، بەيرۇت، 1988.

ئىبنى كەسىر، « تەپسىر »، سابۇنى مۇھتاسان، دارۇس سابۇنى، قاھىرە، ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئىبنى قۇتەيبە، « ئەل ئىمامە ۋەس سىياسە » ( رەتلەنگەن نۇسخسى )، مۇئەسسەسەتۇل ھەلەبى، ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئىبنى مەنزۇر، « لىسانۇل ئەرەب »، دارۇل مائارىف، قاھىرە، ( نەشىر تارىخى يوق ).

ئىبنى ساد، « ئەت تاباقاتۇل كۇبرا »، دارۇل فىكر، بەيرۇت، 1985.

ئىبنۇل ئەسىر، « ئەلكامىل فىت تارىخ »، دارۇل كۇتۇبىل ئىلمىييە، ( رەتلەنگەن نۇسخسى )، بەيرۇت، 1987.

كەنزۇل ئۇممال، « تاسنىف ( تۈرگە ئايرىش ) »، نەدىم ۋە ئۇسامە ماراشلى، مۇئەسسەسەتۇر رىسالە، 2 – نەشرى، بەيرۇت، 1986.

ئەل – قەدەرى، ھافىزۇددىن بىن مۇھەممەد ئەل مارۇف ئەل بەززاز، « مەناقىبەتۇل ئىمامىل ئەزەم »، دارۇل كۇتۇبىل ئەرەبى، بەيرۇت، 1981.

قۇرتۇبى، « تەپسىر »، مىسىر، 1967.

ئەل – مەككى، ئىمام مۇۋاففاق بىن ئەھمەد، « مەناقىبۇ ئەبى ھەنىفە »، دارۇل كۇتۇبىل ئەرەبى، بەيرۇت، 1981.

مۇسلىم، « سەھىھ »، نەۋەۋى شەرھى، دارۇر راييان، قاھىرە، ( نەشىر تارىخى يوق ).

نەسائى، « سۇنەن »، سۇيۇتى شەرھى، دارۇل بەشائىرىل ئىسلامىييە، بەيرۇت، 1989.

سۇيۇتى، « تارىخۇل خۇلەفا »، ئەل – مەكتەبەتۇت تىجارەتىل كۇبرا، قاھىرە، 1969.

تابارى، « تارىخۇر رۇسۇل ۋەل مۇلۇك ( رەتلەنگەن نۇسخسى ) »، 5 – نەشرى، دارۇل – مائارىف، قاھىرە، 1987.

زاماھشەرى، ئەل – كەششاف، دارۇل مائارىفە، بەيرۇت، ( نەشىر تارىخى يوق ).